Kulak Kristali (BPPV) Nerededir?
Kulak kristali veya kristal oynaması denilen durum, tıpta Benign Proksismal Pozisyonel Vertigo dediğimiz hastalıktır. En sık kulak kaynaklı baş dönmesi yapan neden kulak kristallerdir. İç kulak genel olarak üç bölümden oluşur. Koklea yani salyangoz, semisirküler kanallar yani yarım daire kanalları ve bunların ortasında yer alan utrikul ve sakkul gibi denge organlarının bulunduğu orta bölüm. Kulak kristalleri bu orta bölümde yer alır ve dengeyi sağlamaya yardımcı olurlar.
Kulak Kristali (BPPV) Neden Yerinden Oynar?
Sıklıkla belirli bir nedeni yoktur veya henüz bizler bunu bilmiyoruz. Kulak kristallerinin yerinden oynamasının bilinen en sık nedeni kafa travmalarıdır. Başa gelen darbeden sonraki günlerde ortaya çıkar. Ayrıca viral enfeksiyonlardan sonra , özellikle vestibüler nörinit dediğimiz virüs kaynaklı şiddetli baş dönmesi yapan hastalık sonrasındaki 1-2 ay içinde ortaya çıkabilir. 65 yaş üzeri hastalarda görülme olasılığı daha fazladır, bu durum bize dolaşıma bağlı sorunların etkili olabileceğini söylüyor. Yıllardır tedavi ettiğim yüzlerce hastam arasında 30 yaş altında hastam olmadı.
Kulak Kristali Neden Baş Dönmesi Yapar?
İç kulakta orta bölümde bulundukları yerden kopan çıkan kulak kristalleri en yakın anatomik yapı olan arka yarım daire kanalına (posterior semisirküler kanal) doğru giderler. Arka yarım daire kanal hareketinin ters yönünde hareket ettikleri için beyine yanlış sinyal gitmesine neden olurlar. Örneğin hasta başını sola çevirdiğinde bu kristaller yarım daire kanalında ters yöne hareket ederek beyne baş sanki sağa doğru dönüyormuş sinyali gönderirler. Gözler ve boyundan alınan doğru sinyaller ile bu yanlış sinyaller beyinde işlemden geçirilinceye kadar geçen sürede hastanın baş dönmesi, gözlerde nistagmus dediğimiz istemsiz göz hareketleri olur ki bu da sıklıkla 15-20 saniye civarında sürer.
Kulak Kristalinde Baş Dönmesi Ne Kadar Sürer?
Kısa sürelidir. Yukarıda bahsedilen işlemleme yapılıncaya kadar geçen süre zarfında hastanın başı döner. Bu süre sıklıkla 15-20 saniye civarındadır. Bir dakikayı geçmez. Kısa sürdüğü için de neredeyse hiçbir zaman hastayı kusturacak seviyeye getirmez.
Kulak Kristali İşitme Kaybı Yapar Mı?
Hayır BPVV yani kristal oynamasında işitme kaybı, kulakta dolgunluk, uğultu (tinnitus), ba ağrısı gibi başka şikayetler olmaz.
Kulak Kristali BPVV Nasıl Tedavi Edilir?
Bugüne kadar yüzlerce hastamda başarı ile uyguladım. Tedavi çoğunlukla çok kolaydır. Önce özel bir manevra yapılarak (Dix-Hallpike manevrası) hastalığın sağda mı solda mı olduğu tespit edilir. Daha sonra Epley Manevrası dediğimiz manevra uygulanır. Amaç; arka yarım daire kanalına girmiş bulunan kristallerin olması gerektiği yer olan orta bölüme gönderilmesidir. Başın doğru şekilde tutulması ve yeterli süre beklenilmesi çok önemlidir. Kontrol her zaman manevrayı yapan kişide olmalıdır. O nedenle hastalarıma manevrayı her zaman kendim uygularım.
Tek bir manevra %90 civarında iyileşmeyi sağlar. Manevra sonrasında dikkat edilmesi gereken durumlar vardır. Bunlara uymaya özen gösterilmelidir. Bazen hastalara ikinci bir manevra yapmak gerekebilir. İkinci manevra ben ikinci manevra olarak Semont manevrasını uyguluyorum. Nadiren %1-2 lik bir hasta grubu tam düzelmeyebiliyor. Bu grup için de eve özel hareket egzersizi veriyorum.
Kulak Kristali (BPPV) Tekrar Eder Mi?
Evet edebilir. Yerinden kopmuş olan kristaller bulundukları orta iç kulak bölümüne gönderilir. Ancak artık bu kristaller eskiden olduğu gibi orada yapışık durmazlar. Zaman zaman yine yarım daire kanallarına girerek baş dönmesi yapabilirler. Kimi hastamda yıllarca tekrar olmazken bazı hastalarımda birkaç yıllık sürelerde tekrarlamalar olmuştur. Kimlerde neden tekrar ettiğini veya etmediğini tam olarak bilemiyoruz.
Önemli Uyarı: Hiçbir zaman tedavi edici manevraların evde hasta tarafından yapılmasını önermiyorum. Çünkü manevra sırasında ilk anda hastanın şiddetli baş dönmesi olduğu için, farkında olmadan hastalar başlarını kaldırıp pozisyonlarını bozuyorlar. Ayrıca açıyı ayarlamak baş dönmesi olmayan bir hastada bile zorken başı dönen bir hastanın bunu kendince yapabilmesi çok zor bir durumdur. Manevra sırasında yanlış açı ve yanlış pozisyon kristallerin arka yarım daire kanalından çıkıp olması gerektiği gibi orta bölüme değil, yatay veya üst yarım daire kanalına gitmesine neden olabilir. Böyle durumlarda tedavi çok daha zordur.