Östaki Borusu Nedir ve Nerededir?
Östaki borusu nazofarenks dediğimiz geniz bölgesi ile orta kulak arasında bağlantı sağlayan oluşumdur. Kulak tarafındaki 1/3 lük bölümü kemik ve geniz tarafındaki 2/3 lük bölümü ise kıkırdak yapıdan oluşur. Normalde kapalıdır. Yutkunma esnasında orta kulağa doğru, östaki borusu yoluyla genizden hava geçişi sağlanır. Böylelikle orta kulakta oluşan negatif basınç düzeltilir. Kara veya uçak yolculuğu sırasında kulakta dolgunluğu, tıkanıklığı ve ağrısı olan kişilere yutkunma, esneme veya sakız çiğneme önerileri bu nedenle yapılmaktadır.
Östaki Borusu Neden Tıkanır?
Östaki borusu; viral enfeksiyonlara, alerjik durumlarda ortaya çıkan şişliklere (ödem) bağlı olarak, sinüs kaynaklı enfeksiyonlar neticesinde, çocuklarda geniz eti (adenoid) büyümesine veya da geniz bölgesindeki tümörlere bağlı olarak tıkalı olabilir. Ancak erişkinlerdeki tıkanıklıkların önemli bir bölümü yapısaldır.
Östaki disfonksiyonu denilen bu durumun şiddeti her kişide farklı olabildiği gibi kişinin yaptığı işe göre de (örneğin pilot veya uçuş görevlisi olan kişiler) farklı derecelerde sıkıntı doğurabilmektedir. Östaki borusu tıkandığı zaman, özellikle yüksek irtifadan alçak irtifaya doğru inişler sırasında orta kulağa yeterli miktarda hava geçişi sağlanamaz ve hastalarda kulakta dolgunluk, ağrı ve buna bağlı geçici işitme kaybı olur. Eğer bu durum çok sık yaşanırsa (örneğin sık uçak yolculuğu yapan kişilerde) zaman içinde zarda incelmeler ve buna bağlı yırtılmalar olabileceği gibi daha kötüsü orta kulakta oluşan negatif basınç nedeniyle “yuvarlak pencere” dediğimiz orta kulak ile iç kulak arasındaki ince zar yırtılabilir. Yuvarlak pencere zarının yırtılması nadir olsa da, oluştuğu zaman kalıcı işitme kayıplarına neden olabilmektedir.
Östaki Borusu Tıkanıklığı (Disfonksiyonu) Nasıl Tedavi Edilir?
Öncelikle bu bölge dikkatli bir endoskopik bakı ile muayene edilmelidir. Enfeksiyon varsa veya alerjik bir durum saptanırsa buna yönelik tedavi uygulanır. Burun açıcı ilaç veya spreyler birçok hastada sorunu çözmeyi sağlar. Septum deviasyonu (burun eğriliği), konka hipertrofisi (burun eti büyümesi) gibi ek faktörler de varsa bunların düzeltilmesi gerekir. Çocuklarda ise geniz etinin alınması sorunun çözümüne önemli katkı yapar. Son yıllarda koblator plazma yardımıyla geniz etini görerek aldığım için, hem östaki borusu çevresindeki geniz etini daha iyi temizleyebiliyor, hem de östaki borusuna zarar vermemiş oluyorum.
Östaki Balon Tuboplasti
Açıkçası yakın bir geçmişe kadar östaki borusu konusunda fazla bir şey yapamıyorduk. Uygulanan tedaviler ya riskliydi veya da yeterli başarıyı sağlamıyordu. Ancak gelişen teknoloji sayesinde, son yıllarda östaki borusu darlıklarında balon ile genişletme işlemini (östaki tuboplasti) başarı ve güvenle uygulamaktayım. Gereken tedaviler uygulandıktan sonra halen daha sorun devam ediyorsa östaki borusuna balon genişletmesi işlemi yapılmasında fayda vardır. İşlem genel anestezi altında yapılır. Her iki tarafa toplamda yaklaşık 20 dakika civarı bir sürede uygulanır. Hasta aynı gün taburcu edilir. İşlem öncesinde anatomik yapıların değerlendirilmesi bakımından Bilgisayarlı Tomografi tetkiki yapılması doğru olur. Birçok hastada septum deviasyonu (burun eğriliği) ameliyatı ile aynı zamanda birlikte yapılabildiği gibi tek başına da uygulanabilir.
Bugüne kadar uyguladığım birçok hastamda kulak tıkanıklıklarında neredeyse tama yakın düzelme, zarda çökmesi olan hastalarımda ise orta kulakta önemli miktarda havalanma artışı gözlemledim.